Содержание
Традиционные осетинские тосты
Стыр Хуыцауы сидт
Дунескæнæг Кадджын Хуыцау, Табу Дæхицæн! Абон Дæ бон у, бирæ адæм Дæм кувынц, хорздзинæдтæ дæ курынц, æмæ хуыздæрæн кæй куывд айстай, мах дæр уый æмбал фæкæн! æнæниз, æнæмаст, хъæлдзæг, амондджын куыд уæм, ахæм амонд нын ратт! Хорздзинадæй кæй зæрды цы ис, уыдон сæ къухы куыд æфтой, уыцы хорзæх ракæн! Фæсивед рæствæндаг куыд уой кæддæриддæр, бæстæ сабыр куд уа, адæм сæ кæрæдзийы куыд æмбарой, ахæм арфæ ракæн! Дунесфæлдисæг Кадджын Хуыцау, фыдбылызтæй нæ бахиз. Нæ кæстæртæн сабыр, рæсугъд фидæн куд уа, уыцы амонд ратт! Нæ кувинæгтæ Дын барст уæд, æмæ нæ Дæ Хорзæх уæд!
Æмбал кæмæн нæй, уыцы иунæг кадджын Хуыцау, табу де ‘стырдзинадæн! Цы кæстæртæ нын радтай, уыдонæй нæ ма фæриссын кæн, фæлæ ма сын фæндон хæрзтæ ракæн.
Хистæры куывд кæхцгæнæны бон
Дунесфæдисæг æмæ дунедарæг иунæг Хуыцау, табу дæхицæн! Мæнæ абон — дæ кувæн боны — [Торчынтæ] сæ ноггуырд тырыныл цин кæнынц, æмæ сын æй цæрæнбонты цины аккаг фæкæн! Дæуыл æй фæдзæхсынц, дæуæй йын фарн, амонд курынц æмæ, дæ хорзæхæй, ма сын бавгъау кæн! Ноггуырды фидæн æнæмаст æмæ йæ ныййарджыты фæндиаг куыд уа, ахæм арфæ ракæн!
Уæздандзинад æмæ домбай зондахастæй Иры дзыллæтæн кад æмæ намысхæссæг куыд басгуыха, ахæм хъару йын ратт! Табу дæхицæн, табу де стырдзинадæн!
Зæринбазыр Уастырджи, табу дæхицæн! Ацы сабийы дæуыл фæдзæхсæм, дæ хорзæхæй, дæ сызгъæрин къабазы бын æй бакæн! Йæ сæры ’вронг хъуыды куыд уа, йæ зæрдæйы — фидар ныфс, йæ уæнджы — æхсар, ахæм хорздзинад ын дæ цæст бауарзæд! Йæ царды фæндæгтæ рæсугъд куыд уой, йæ хъуыддæгтæ —уæлахиз, ахæм арфæ йын ракæн!
О сызгъæрин Мадызæд (Мады-Майрæм), табу дæхицæн, табу дæ сыгъдæгдзинадæн! Ацы сыгъдæгуд саби де сконд, дæ рард у, æмæ йæ уды сыгъдæгдзинад, йæ уæнджы домбайдзинад цæрæнбонты куыд хæсса, ахæм хъару йын ратт! Йæ ныййарджытæн авд хъæбулы хистæр куыд фæуа, ахæм арфæ ракæн!
О нæ Ирыл аудæг зæдтæ æмæ дауджытæ, уе ’ппæтæн дæр нæ табу æрвитæм! Ацы ноггуырдыл уæ йæ бар, йæ хъомыс кæмæн цæуы, уæ хорзæх, уæ фарнæй йын хай бакæнут!
Иунæг Стыр Хуыцау, Бæрзонд Уастырджи æмæ Сыгъдæг Мады-Майрæм, ацы хойраг, фыдызгъæл æмæ хуымилиаг уæ номыл сты, æмæ уын барст уæнт!
Не сфæлдисæг Хуыцау, кæд, [Торчынты] хæдзарвæндаг æмæ мах, уыдон номæй дæумæ табугæнæг адæм, истæмæй дæ разы азымджын стæм, уæд нын æй ныббар! Табу дæхицæн!
Уастырджийы куывд
О, Уастырджи, Сызгъæрин тæбæгъы дын фæкувдæуа, табу Дæхицæн! Лæгты Дзуар дæ, æмæ нын ахъазгæнæг у! Фæндаггоны фарс дæ зæгъгæ фыдæлтæй баззад. Бæлццонæй, бынаттонæй де уазæг стæм! Нæ бæлццæттæ хорз фæндæгтыл фæцæуæнт æмæ дзагармæй сæ къонатыл сæмбæлæд! Сызгъæринбазыр Уастырджи, Кæстæрарæх æмæ зондджынхистæрæй куыд цæрæм, ахæм арфæ ракæн! Нæ кæстæртæ фидаруараг æмæ зондджынсæр куыд уой уыцы амонд ратт! О, Уастырджи! Нæ сæрыхъуынтæ дæр дæуæн нымад сты, æмæ-иу цы уазджытæ араст уой нæ хæдзæрæй, уыдон-иу сæ хæдзæрттыл дзæбæхæй сæмбæлын кæн!
Уæ зæлдагбоцъо Уастырджи!
Ды байрагæй бæх кæныс, лæппуйæ — лæг, æмæ нæ кæстæртæ — дæ уазæг! Фыдбылызæй сæ бахиз! Тыхгæнæджы къух сæм ма æрбауадз! Бынаты æмæ фæндагыл дæр кæддæриддæр дзæбæх куыд уой, уыцы арфæ сын дæ цæст бауарзæд!
Туаллаг Никъалайы куывд
Хуыцаумæ нын кув, сыгъдæг Хуыцауы æхцон Никъала Туаллаг, цæмæйдæриддæр мах зæрдиагæй дæумæ сидæм, тагъд æххуысгæнæгмæ æмæ кувæгмæ нæ удты тыххæй. Аммен.
Осетинские молитвы на русском языке
 |
Видео (кликните для воспроизведения). |
|
ÆРТÆ ЧЪИРИЙЫ КУВГÆЙÆ — Хуыцау, табу Дæхицæн! — Абон Дæ бон у, бирæ адæм Дæм кувынц, Хорздзинæдтæ Дæ курынц Æмае хуыздæрæн кæй кувинæгтæ, кæй куывд айстай, Уый æмбал мах дæр фæкæн. —Æнæниз, æнæмаст, хъæлдзæг, амондджын куыд уæм. — Хуыцау, хорздзинадæй кæй зæрды цы ис, уыдон сæ къухы куыд æфтой, уыцы хорзæх ракæн! — Фæсивæд рæствæндаг куыд уой кæддæриддæр, Бæстæ сабыр куыд уа, Адæм кæрæдзийы куыд æмбарой, Дунесфæлдисагг, уыцы хорзæх ракæн! — Хуыцау, нæ чысыл фæллойаг нæ къухы бирæ ис цы уа, уыцы амонд нæ уæд. — Фыдбылызтæй хызт цы уæм, Нæ кæстæртæн сабыр, рæсугъд фидæн цы уа, уыцы арфæ сæ уæд. — Стыр Хуыцау, нæ кувинæгтæ Дын барст уæнт æмæ нæ Дæ хорзæх уæд — Уæ Хуыцау, табу Дæуæн! — Хуыцау, Дæ рафæлдисгæ адæмæн хорздзинæдтæ Дæ цæст бауарзæд! — Уæ, Дунерафæлдисагг Хуыцау, Абон цы дыууæ мыггаджы æмæ дыууæ кæстæры амонды тыххæй кувæм, Уый рæстмæ фæкæн! Кæрæдзи уарзгæйæ куыд фæцæрой, Сæ хæстæгдзинад мыггагæй мыггагмæ фидардæр куыд уа Дыууæ кæстæры æмзай-æмзæронд куыд бауой æмæ дыууæ мыггаджы кæрæдзиуыл куыд бæттой! — Уастырджи, табу дæхицæн! Байраджы — бæхгæнæг, лæппуйы — лæггæнæг Уастырджи, Ацы саби-чызджы амондджын фæкæн, Иге райгуырагн хæдзарæй йæ цæрæн хæдзармæ амондджындæр къах чи æрбавæрдта, — Бинонтæн адджын куыд фæуа, сыхбæстæн уарзон, Дыууæ кæстæрæн сæ хорз фæллой æмæ се ‘гъдау адæмы æхсæн нымад куыд уой! — Уæ Мады Майрæм, уæдæ йæ авд лæппуйы мад фæкæн, Иæ авд лæппуйæн авд авдæны куыд ауза, Цы бинонтæм æрцыд, уыдонмæ лæппуйы кæхцытæ куыд фæхæссой! — Хоры Уацилла, Фосы Фæлвæра, Уæ раттæггаг хор æмæ фосæй æфсæст куыд уæм — Тбау Уацилла, фыдбылызæй нæ бахиз, Дуне сабыр куыд уа, æмæ нæ кæстæрты чындзæхсаевты абонау куыд бадæм! — Хетæджы Уастырджи, табу дæуæн дæр! Ирыстон æнæфыдбылызæй куыд баззайа, ахæм арфæ ракæн! — Бынаты Хицау, дæ бынмæ цы кæстæр æрбахызт, уый амондджын фæкæн! — Афтæ ма чи зæгъа зæдтæй, мæ ном куы ссардтаиккой, Уæд æз хуыздæр баххуыс кодтаин, зæгъгæ, Уымæн дæр нæ кувинæггаг барст уæнт! — Уæ Хуыцау, табу Дæуæн! — Дæ рафæлдыст адæмæн хорздзинæдтæ Дæ цæст бауарзæд! — Уæ Дунерафæлдисæг Кадджын Хуыцау, Абон цы дыууæ мыггаджы æмæ дыууæ кæстæры циндзинадыл кувæм, Уый рæстмæ фæкаæ! — Сæ хæстæгдзинад мыггагæй мыггагмæ фидар æмæ уарзон куыд уа, Дыууæ кæстæры сæ фидар зонд æмæ фæллойæ адæмæн уарзон куыд уой! — Уастырджи, табу дæхицæн! Байраджы — бæхгæнæг, лæппуйы — лæггæнæг Уастырджи, Ацы саби-чызджы рæствæндаг фæкæн! — Уæ Бынаты Хицау, йæ ног бынатмæ амондджын къах бавæрæд, Æнæниз куыд уа, йæ къаимæ дзы адджынæй куыд цæра! — Уæ Мады Майрæм, уæдæ иæ авд лæппуйы æмæ иу цъæх чызджы мад фæкæн! Иæ авд фыртæн авд чындзы куыд фена, Иæ цоты цоты авдæнтæ куыд ауза! — Тбау Уацилла! Фыдбылызæй нæ бахиз, Дуне сабыр куыд уа, Нæ кæстæрты чындзæхсæвты куыд бадæм! — Хоры Уацилла, хорæфсæст нæ скæн! — Фосы Фæлвæра, дæ лæвар фосæй куывдты æмæ чындзæхсæвты нывæндтæ куыд кæнæм, Уыцы арфæ нын ракæн. — Зæдтæй ма афтæ чи зæгъы, мæ ном куы ссардтаиккой, Уæд æз хуыздæр æххуыс бакодтаин, Уыдонæн дæр барст уæнт не ‘ртæ чъирийы! — Чырысти рахизырдæм цы дзуар бафтыдта, Уыцы дзуарæфтыд фæкæн ацы хæдзар дæр! НЫВОНДЫ КУЫВД ДЖЕУÆРГУЫБАЙЫ БÆРÆГБОН — Стыр Хуыцауы хорзæх нæ уæд! — Кæддæриддæр нын æххуысгæнæг куыд уа, Уыцы амонд нæ уæд! — Бæрæгбон у, æмæ ныл афæдзæй-афæдзмæ домбайдæрæй куыд цæуа, Уыцы амонд нæ уæд! —Уастырджийы бонтæ сты, æмæ Уастырджи хуыздæр ахъаз кæмæн ракодта, Мах дæр уый æмбал куыд уæм, Ахæм амонд нæ уæд! — Бинонтæ стæм, æмæ домбайдæр бинонтæ чи фæци. Стыр Бæрзонд Хуыцау хуыздæр хæрзтæ кæмæн ракодта, Мах дæр уыдон æмбал куыд уæм, Ахæм хорзæх нæ уæд! — Уæдæ нын сыхбæстæ ис æмæ уыцы сыхбæстима-кæрæдзийы æмбаргæйæ, уарзонæй куыд цæрæм, Ахæм амонд нæ уæд! — Нæ хистæртæ амондджынæй, хъæлдзæгæй сæ кæстæрты циндзинадæй æфсæст куыд уой! — Бæрæгбон у, æмæ хистæртæн Хуыцау ахæм ахъаз бакæнæд, Æмæ сæ кæстæртæ фылдæрæй-фылдæр, амондджынæй-амондджындæр куыд кæной! — Уæдæ афæдзæй-афæдзмæ кусæрттæ фæкæнæм, Æмæ сæ Стыр Хуыцау йæхимæ адджынæн кæмæн айста, Мах дæр уый æмбал цы фæуæм, Уастырджи нын кæддæриддæр æххуысгæнæг куыд уа. Ахæм хорзæх нæ уæд! — Зæдтæ бирæ сты, бирæ адæм сæм фæкуывтой. Нæ фыдæлтæн бирæ хорздзинад куыд дæттой, Уыцы амонд нæ уæд! — Хохæй быдырмæ цы дзуæрттæ ис, Уыдон нын кæддæриддæр æххуысгæнæг куыд уой, Ахæм амонд нын Хуыцау раттæд! — Тæтæртупп нæ сæрты тæхагг у, æмæ нын нæ цонг домбай куыд кæна, уыцы амонд нæ уæд! — Уæдæ, бæркадджын куыд уæм кæддæриддæр, Уыцы амонд нæ уæд! — Дуне сабыр куыд уа, зæххы къорийыл адæм сæ кæрæдзийы куыд уарзой, Уыцы амонд нæ уæд! — Къæсæры Уастырджи нын нæ къæсæр домбай куыд кæна, Нæ фæндæгтæ та — рухс, Уыцы амонд нæ уæд! — Гъеныр, уазæгæй чи ‘рбамбæлди, хæстæгæй чи ‘рбамбæлди, Уыдон дæр амондджын куыд уой, Уыцы хорзæх нын ратт. — Кусæрттаг хъабыл уæд, Афæдзæй-афæдзмæ амондджын бæрæгбæттæ куыд кæнæм, Уыцы амонд нæ уæд! — Оммен чи загъта, уыдоны цардамонд дæр бирæ уæд! ХИСТÆРЫ РАКУЫВД ЦИНЫ ФЫНГЫЛ — О Стыр Хуыцау! Æмбал кæмæн нæй, Цытджын Иунæг Хуыцау, табу Дæхицæн! — Мæнæ а хæдзары бинонты кувинæгтæ Дын æхцон фæуæнт! — Æппает дуне рафæлдисæг Дæ, æмæ нæ Дæ хорзæх уæд! — Ды нæ радтай цардмæ æмæ нæ царды рæсугъд фæндæгтыл араз! — Дæ быны хорздзинадæй цы ис, Уыдонæй ацы хæдзар дæр хайджын куыд уа, уыцы арфæ ракæн! — О Стыр Хуыцау, кæддæриддæр дын Дæ ном куывдты æмæ чындзæхсæвты Æртыгай чъиритæй куыд арæм, Ахæм цард нын рауадз. — Де сконд зæдтæ æмæ дауджыты хорзæх нæ уæд! — Уæ, тæхгæ-нæргæ сызгьæрин Уастырджи, Хуыцауæй зæхмæ ирон адæмы минæвар дæ, Хуыцаумæ дын фæндаг ис, æмæ дзы ирон адæмæн хорздзинæдтæ курæг у! — Дæ рахиз базыры бын сæ бакæн! — Хуыцауы фыдæхæй сæ хъахъхъæн! — Иæ хорзæх сыл тау! — Ды родæй гал кæныс, байрагæй — бæх, лæппуйæ — лæг, Æмæ нæ кæстæртæ — де уазæг! — Фыдбылызæй сæ бахиз! — Бынаты дæр æмæ фæндагыл дæр — Кæддæриддæр дзæбæх куыд уой, Уыцы арфæ сын дæ цæст бауарзæд! — Уæ зæлдагбоцъо уæларвон Уастырджи, Зæхмæ ирон адæммæ Хуыцауæй æххуысмæ æртæхыс, æмæ де ‘рбадæн бынæттæ алы ран дæр куывддонтæ систы. Кад дын кæнынц ирон адæм æмæ сæ дæ хорзæх уæд! — Лæгты дзуар дæ æмæ Ирыстоны лæгхъуаг макуы ныууадз! — Хетæджы Уастырджи, Тымбылхъæды дзуар, табу дæхицæн! — Хетæгæн зын сахат цы æххуыс бакодтай, афтæ ауд а хæдзарыл дæр! — Ирон адæмы Цæгатæй — Хуссарæй, хохæй — быдырæй иу кæныс, Фарн сыл æфтауыс, сæ ныфс дæ, Нымдгæнгæ дæ бынмæ кувынмæ, курынмæ цæуынц Æмæ сæ-иу курдиаты рæстæг дæ хорзæхæй барæвдау! — Хуыцаумæ кувæг ирон адæм стæм. Нæ хæхбæстæ — дзуарбадæн, нæ быдыртæ — бæркад-барæн. Хохæй — быдырæй цыдæриддæр зæд æмæ дуагæн кувæндон ис, табу уæхицæн! — Нæ зæрдæйы конд куыд у, нæ цард дæр нын афтæ скæнут! — Æмзонд, æнгомдзинад ныл бафтаут! — Хъæуæнгом æмæ сыхагуарзонæй куыд цæрæм, ахæм арфæ ракæнут! — Горæты дзуæрттæ, Ирыхъæуы зæд, Уæ быны цæрæм, табугæнæг уын стаем, æмæ нæ уæ хорзæх уæд! — Алыхуызон адæмтимæ у нæ цард æмæ, кæрæдзи куыд æмбарæм, уымæн ахъаз бакæнут! — Хæлардзинад нæ царды нысан куыд суа! — Уæ, Сыгъдæг Мады Майрæм, Моймæдзыд сылгоймæгтæ де ‘вджид сты æмæ сыл дæ хорзæх тау! — Дæ раттæггаг кæстæртæ ирон адæммæ фылдæрæй-фылдæр куыд кæной! — Дзæбæхæй сæ ныййарджыты фæндиаг куыд рæзой! — Царды хорздзинæдтæй рæвдыд куыд уой, уыцы арфæ ракæн! — Ныхы дзуар, къайады бардуаг дæ, æмæ нæ чызджытæ хорз амæндтæ куыд хæссой! — Нæлы дзуар, тырынтæ ды гуырын кæныс, æмæ чындзытæн фырттæ фылдæр куыд гуыра, Уыцы фарн рауадз! — Нæ нæлгоймаг фæсивæд тархъæды хуызæн куыд кæна! — Кæй хæдзары кувæм, уыдон дæр дзы хайджын куыд уой! — Урс сызгъæрин Аларды æмæ æлхынцъæрфыг Рыныбардуаг, табу уæхицæн! — Нæ сабитæ — уе уазæг! — Зæхмæ куы æрцæут, уæд-иу нæ хъазгæ-худгæйæ ныууадзут! — Уе ‘ргом нæм макуы равдисут! — Уæ чъылдыммæ уæм сызгъæрин тæбæгъты кувдзыстæм. — Тхосты дзуар, табу дæхицæн! — Нæ бæстыл сабырдзинад рауадз! — Нæ кæстæртæ зындзинадмæ макуы бахауæнт! — Тыхгæнæгæй сæ бахиз! — Тыхы сæр нæ макуы бахъæуæд! — Æвзвæндаджы Уастырджи, табу дæхицæн! — Нæ кæстæртæ кæддæриддæр фæндагыл сты, æмæ амондджын фæндæгтыл куыд цæуой, Ахæм арфæ сын ракæн! — Æрджынарæджы Тæтæртупп, æфсæнвæндаджы бар дæумæ ис. Арыхъы Дурджынбæрзонды Уастырджи, Цыргъобауы дзуар, Уæлдæфон фæндæгтæ уæ рæзты цæуынц, .Æмæ-иу нæ фæсивæд фæндараст куыд кæной, уыцы арфæ сæ уæд. — Æгас хæдзар куыд арой, уый сын уæ цæст бауарзæд! — О Хоры Уацилла æмæ Фосы Фæлвæра, табу уæхицаен! — Нæ гонтæ æмæ уæтæртæ хорæй æмæ фосæй дзаг куыд уой! — Куывдтæ æмæ дзы чындзæхсæвтæ куыд кæнæм, ахæм арфæ нын ракæнут! — Касуты дзуар, табу дæхицæн! — Уалдзæджы зæд дæ, æмæ уалдзæджы цы куыстытæ бакæнæм, Уыдон не ‘ппæтæн дæр фæззæджы куывдты хæринаг фæуæнт! — Реком æмæ Мыкалгабыртæ, табу уæхицæн! — Бæркад æфтауæг стут, Æмæ нæ бæркæдтæ Сидæны цæхгæрау уæле исгæ, Бынæй ахадгæ куыд уой! — Хорз хъуыддæгты сæ куыд хардз кæнæм! — Бахъуыды сахат нæхи къухы куыд уой! — Агурын сæ куыд нæ хъæуа, ахæм арфæ ракæнут! — Уæдæ мæнæ бынатæн кувæм, Æмæ сæ Бынаты Хицауы хорзæх уæд! — Кæддæриддæр сæ бынаты куывдтæ æмæ чындзæхсæвтæ куыд кæной, Ахæм амонд сæ уæд! — Наф, хæдзарвæндаджы зæд дæ, æмæ сæ хæдзарвæндаг фидар куыд уа! — Хорз гуырдтæ дзы куыд хъомыл кæна! — Мыггагæн нæ, фæлæ æнæхъæн Ирыстонæн дæр кадгæнæг куыд уой! — Иæ намыс ын уæлдæр куыд сисой! — Сафа, бинонты æнгомдзинады бардуаг, Æртхурон, къонайы зæд, табу дæхицæн! — Уæ алыварс цы бинонтæ ис, уыдон кæрæдзийæн уарзон куыд уой! Кæстæрæй, хистæрæй цардамонд сæ хай! — Саг алы хорз хъуыддагæй дæр сæ зæрдæ куыд рухс кæна! — Фæрнджын куыд уой! — Сæ хæдзар куывддон куыд уа! — Уыцы арфæтæ сын ракæнут! — Сæ кувинаг барст уæд, сæ мысайнаг — ист, сæ нывондаг — арфæйаг! — Ныхасы Уастырджи, табу дæхицæн! — Нæ ныхæсты фарн æмæ амонд куыд уа! — Зæдтæ æмæ дауджытæм куыд хъуысой! — Æвзæргæнæджы куыд сæттой! — Уыцы арфæ ракæн! — Цы зæд, цы дуаджы æрымысыдыстæм, кæмæ скуывтам, — Се ‘ппæты хорзæх дæр уаед а хæдзары, Ацы адæмы, Ирыстоны! — Афæ ма цы зæд, цы дуаг зæгьдзæн, Мæ ном мын куы загътаид, уæд сын æз фылдæр фæахъаз уыдаин, Уымæн дæр табу йæхицæн! — Уæдæ нæ омменгæнджыты цæрæццаг хъæлæстæ æдзухдæр Ирыстоны арвы бын куыд нарой, Ахам амонд нæ уæд! Последовательность молитв за осетинским молитвенным столом
Эти молитвы занимают важное место в осетинском священнодействии, ошибиться в них нельзя. Правда, в каждом ущелье есть свой, особо почитаемый святой, в зависимости от этого второй или третьи молитвы бывают посвящены своему святому. Скажем, в Куртатинском ущелье это — Дзивгис, в Архонском и Санибинском — Реком, в Уаллагкоме — Сонгута, в Тибе — Таранджелос, в Тырсыгоме — Саниба и т.д. 1-аг. Стыр Хуыцауы тыххӕй Дунедарӕг кадджын Стыр Хуыцау, да хорзӕх ӕмӕ нӕ дӕ арфӕ уӕд. Де ‘сфӕлдыст адӕм стӕм ӕмӕ нын дӕ хорздзинадӕй хай бакӕн! Ӕнӕнизӕй, уарзонӕй, ӕнӕмастӕй куыд цӕрӕм, ахӕм амонд на уӕд! 2-аг. Уастырджийы тыххӕй Уастырджи! Байраг-бӕхгӕнӕг, лаппу-лӕггӕнӕг, фӕндаггоныфарс цӕуӕг дӕ; нӕ бӕлццӕттӕ де ‘уазӕг, бынӕттонтӕ Хуыцауы уазӕг, афтӕмӕй амондджын хъуыдӕгты лӕуд куыд уӕм, ахӕм амонд нын ратт. 3-аг. Тбау-Уациллаӕйы тых-хӕй ТБАУ-УАЦИЛЛА! Амонддӕттӕг, — фыдбылыз сафаг у. Нӕ фыдбы-лызтӕ нын фесаф, нӕ амонд нын уӕлӕхиз фӕкӕн! Алкӕйы хӕдзары бинонтӕ дӕр амондджын уӕнт! 4-ӕм. Куывд кӕй тыххӕй у (балццон, ноггуырд, чындзхаст, ӕмӕ афтӕ дӕрддар) а) Мадымайрӕмы лӕвар — ноггуырд — амондджынӕй схъомыл уӕд! Мыггаггӕн, мад ӕмӕ фыдӕн, дзыллӕтӕн цардыхос хӕссӕг гуырд фӕуӕд! Хъӕбатыр, кадджын лӕг ӕй Хуыцау скӕнӕд! б) Бӕлццон алыбон ‘гас ӕрцӕуӕд! Йӕ балц хорзӕй ахицӕн кодта, ӕгаддзинад йӕ сӕрмӕ не ’рхаста, кадджын, амондджыннӕй куыд цӕра, ахаем арфӕ йӕ уӕд! в) Чындзӕхсӕв кӕй тыххӕй у, уыдон: Хасан ӕмӕ Розӕ амондджын бон баиу уӕнт, ӕмкъай — ӕмзайӕ базӕронд уӕнт. Сӕ цӕсгом ма фӕчъизи кӕнӕнт, дыууӕ мыггаджы фидар бабӕттӕнт. 5-ӕм. Бынаты хицауы тыххӕй Бынаты хицауы хорзӕх нӕ уӕд, бынаты цы рӕсугьд хъуыддӕгтӕ цӕуы, уыдон амондджын фӕуӕнт, бинонтӕ дзы цардӕй бафсӕдӕнт, сӕ хъуыддӕгтӕ рӕстмӕ цӕуӕнт кӕддӕриддӕр! 6-ӕм. Алардыйы тыххӕй Аларды — сывӕллӕтты дзуар, нӕ сабитӕ де ‘уазӕг! А бӕстӕм куы ‘рцӕуай, уӕд нӕ хъазгӕ-худ-гӕйӕ ныууадз. Сабитӕ де ‘уазӕг, стыртӕ — Хуыцауы уазӕг, афтӕмӕй нӕ дӕ хорзӕх уӕд! 7-ӕм. Хетӕджы Уастырджы, дунейы фарны тыххӕй Хетӕджы Уастырджы, дунейы фарн ахӕм арфӕ ракӕнӕд ӕмӕ дӕунейыл сабырдзинад куыд фӕуӕлахиз уа, фӕсивӕд хӕстӕн куыд никуыуал бахъӕуой, фӕлӕ фӕллойыл фыдӕбонгӕнӕг уӕнт. 8-ӕм. Нӕ быдыры зӕдтӕ ӕмӕ нӕ хохы дауджыты тыххӕй Нӕ быдыры: «Цыргь обау», «Пехуымпар», уӕ алыфарс нӕ хорхос зайы, хъӕздыг, амондджын хор, халсар, дыргътӕ куыд зайа алы аз дӕр ахӕм арфӕ нын ракӕнут. Уӕ хорхосӕй, нӕхи къухфӕллойӕ Хуыцаумӕ хорзӕй куыд кувӕм, ахӕм амонд кувӕг адӕмы уӕд! 9-ӕм. Реком-Мыкалгабыр, Хоры Уацилла, фосы Фӕлвӕра Реком-Мыкалгабыр, зӕххон адӕм Цӕрӕзонтӕн хорз амонд раттой, абон дӕр уыцы амондӕй амондджын сты, ӕппӕт адӕмӕн дӕр амонд хӕссӕг фӕуӕнт! Хоры Уацилла, фосы фӕлвӕра, нӕ хор, нӕ фосы бӕркад нын макуы фесафут, нӕхи къухы фӕллойы руаджы нын бӕркадджынӕй-бӕркадджындӕр кӕнӕнт. 10-ӕм. Бӕркад — амонды тыххӕй Бӕркад амонд Хуыцау раттӕд, хӕдзары чысыл бакуысты бирӕ амонд куыд уа, ахӕм арфӕтӕ мӕ Мыкалгабыртӕ, Хоры — Уацилла ӕмӕ Фосы Фӕлвӕра ракӕнӕнт. 11-м. Къӕсӕрты тыххӕй (кӕронбӕттӕн) Хӕдзары къӕсӕртыл амондджын уазджытӕ фӕхизӕнт, бинонтӕй балцы чи цӕуа, уый амонджын къӕсӕрыл ахизӕд, хорз фӕндӕгтыл фӕцӕуӕд ӕмӕ дзагармӕй, ӕнӕнизӕй йӕ хӕдзарыл сӕмбӕ-лӕд! Единый Бог вселенной, славный Великий Бог, да будет над нами твоя благодать и твое благословение. Мы — созданный тобой народ, удели же нам от благ твоих, чтоб мы жили в здоровье, любви и покое дай нам такого счастья! Уастырджи, делающий жеребенка конем, мальчика — мужчиной, сопровождающий путников! Наши путники — твои гости, наши домашние — Божьи гости; да будут наши дела удачными — дай нам такого счастья! 3. К Тбау Уацилла Тбау Уацилла, дарующий счастье, избавляющий от бед, уничтожь наши несчастья, укрепи нашу удачу! Пусть будет счастье в каждом доме, в каждой семье! 4. О том, кому посвящен пир (путник, новорожденный, невеста и т.д.) а). Мадымайрӕм! Пусть твой подарок — новорожденный — вырастет счастливо! Пусть несет добро фамилии, отцу с матерью, людям. Пусть Бог сделает его могучим и славным мужем! б). Да прибудет к нам путник во здравии! Он успешно закончил свой поход, не допустил бесславных дел, пусть живет в почете и счастье! в). О тех, чья свадьба: Пусть в счастливый день соединятся Хасан и Роза, пусть состарятся вместе, душа в душу. Пусть не запачкают своего лица, крепко свяжут друг с другом две фамилии! 5. О Хозяине Места (Бынаты-хицау) Да будет над нами благословение Хозяина Места! Да будут счастливы прекрасные события, происходящие в этом месте, пусть семья насладится жизнью, и да будут удачны их дела! Аларди, покровитель детей, наши дети — твои гости! Если придешь в нашу страну — оставь нас веселыми и счастливыми. Дети твои гости и Божьи гости, да будет нам твое благословение! 7. О Хетӕджы Уастырджи и Фарне Вселенной Хетаджы Уастырджи Фарн Вселенной, дайте такого счастья, чтобы во вселенной победил мир, чтобы молодежи никогда не понадобилось воевать, пусть будет занята только трудом! 8. О равниных и горных ангелах и духах Наши равнинные Цыргъ Обау, Пехуымпар, вокруг вас растут наши злаки; пожелайте, чтоб каждый год богато уродились зерно, овощи и фрукты. Пусть ваше зерно и наш труд дают нам возможность обращаться к Богу — да будет такое счастье молящимся людям! 9. Реком — Мыкалгабыртӕ, Хлебный Уацилла, Овечий Фӕлвӕра Реком — Мыкалгабыртӕ дали земным людям (из рода) Царазонта удачи и счастья, и сегодня оно есть у них, так пусть принесут счастье всем людям! Хлебный Уацилла, Овечий Фалвара, вовеки не лишайте нас изобилия зерна и скота, пусть их становится все больше благодаря труду наших рук! 10. О счастье и изобилии Дай Бог счастья и изобилия, чтобы в доме даже от малой работы было изобилие и большое счастье — да будет на то воля Мыкалгабырта, Хлебного Уацилла и Овечьего Фалвара. 11. О пороге (завершающий) Пусть счастливые гости переходят через порог дома; пусть счастливый порог переступит и тот, кто из семьи отправляется в путь, пусть пройдет он по хорошим дорогам и здоровым, с полными руками вернется в дом! Не забудьте включить GT в список источников, которые будут вам попадаться время от времени: Также будем рады вам в наших сообществах во ВКонтакте, Фейсбуке, Одноклассниках. Ирон æмбисæндтæИрон æмбисæндтæ. Æрæмбырд сæ кодта ’мæ чиныг сарæзта Гуытъиаты Хъ. Орджоникидзе, «Ир», 1976. АМОНД. ФЫДБЫЛЫЗ. ХЪЫСМÆТАмондджын у, худгæйæ чи райгуырд. Хуыцауæй йæ амонд фæци. Уыдонæн сæ рæхыс арвæй æруадзгæ у. Уый арвы дуар гомæй федта. Арвы дуар гомæй федтон, Й’ амонд æй хæссы. Амонд кургæйæ нæу. Амонд æлхæнгæйæ нæу. Амонд ыссаргæйæ нæу. Цард æмæ амонд сургæйæ не сты. Амонд сургæйæ нæу. Амондсурæг амонд не’ййафы. Дæуæн дæ бæх уæд уайаг, мæнæн та — м’ амонд. Лæгæн й’ амонд кæм уа, уырдæм æй йæ къах хæсдзæн. Амондджын лæгыл кæм баталынг уа, уым — йæ хæдзар. Амондджын лæгыл кæм баталынг вæййы, уым ысхуыссы, æнамонд та ’хсæвдзу кæны. Амондджын фиййауæн йæ сылгоймаг нæлтæ ары, йæ фыстæ та сылтæ арынц. Нæ сылтæ нæлтæ араг, нæ фос та — сылтæ зайаг. (Ног азы арфæ). Алкæмæн дæр й’ амонд конд у. Алчидæр йæхи амондæй цæры. Адæймагæн й’ амонд йæ разæй цæуы. Лæгæн й’ амонд цы уа, уый бавзардзæн. Кæмæ цы амонд кæсы, уый чи зоны? Уадзут æй, уадзут: уымæ дæр ц’ амонд кæсы — чи зоны! Амонд хъæздыгдзинадæй нæу. Зонд — фæндаг, амонд — хæссаг. Къуылых уæрццæн уад æрсуры. Къуылых уæрццæн уад æрхæссы. Фæндагыл цы ссарай, уый хуыцауы лæвæрд у. Хорз амондæн ахъаз нæу. Æгуыдзæг цуаноныл сырд æмбæлаг у. Сырд æгуыдзæгыл цæуы. Хæддзуйы къахыл — тахынæг баст. Хæндыджы цыхтау сах абадти. Йæ хъул сах абадти. Дзæбидыры хъулы бадт акодта. Бирæгъæн йæ коммæ ’ртулы. Хуыцау мын радта. Саггаты хæйрæгау сыи фæпайда. Кæмæндæр йæ сины саст рæстмæ куыд фæци, уыйау. Дзуттаджы дон ласта ’мæ йæ фæндаг дæр уыцырдæм уыд. Чидæр йæ гадзайы былæй аппæрста ’мæ йын рувас æрцахста. Рын куыста ’мæ — сауджынæн. Рын цагъта ’мæ — сауджынæн. Уый иу сомæй туман æмбулы. Фæрниатæм фарн касти, сæ калм дæр сæм нал цыди. Дзуджы амонд — къуыл-ых далысы дымæджы. Амоид хæрæгмæ дæр кæсы. Амæн й’ амонд хæрæгыл бады. Амонд атахти ’мæ фаджысы рагъыл абадт. Амонд мын ратт æмæ мæ фаджысы рагъыл аппар. Дур тулæд æмæ дыл ма ’мбæлæд! Алцыдæр амондæй у. Фæрныджы хай фæци. Бирæ кувынæй бирæ амонд хуыздæр у. Иу рад алкæй дæр фæвæййы. Мæ рад ралæууыд æмæ ’рбабон. Фæрнджын хъуыддагæй амонд гуыры. Амонц аразæг лæг йæхæдæг дæр у. Амонд цары хуынкъæй никуы никæмæ ’рхауд. Амонд агургæ нæу, фæлæ ссаргæ. Йæ куырой та разылди. Бон цæуы ’мæ фарн хæссы. Фарн цæуы ’мæ йемæ амонд хæссы. Фыдбылыз — дард, амонд — хæстæг. Фæрнджын лæг й’ амонд мæрдтæм нæ хæссы. Комы фарн бирæ у, хъæуы фарн — къаддæр. Дунейы фарн æмæ зæххы фарн тыхджын ысты. Дунейы фарн æмæ зæххы фарн бирæ сты. Фес, амонд дæ хай фæуæд! Амонд дыл ичъийау ныххæцæд! Фæрнджын у Нарты Фæрнæгау! Бæсты фарн æмæ Нарты ныфс! Амонд тæбæгъы донау у. Амæндтæ иу не сты. Алчеры лæдзæг æмæ хæрæджы къæдзилы бын цы лæдзæг вæййы, уыдонæн дæр с’ амонд иу!
Амонд иу у, фыдбылыз та — иннæ. Фарн æмæ фыдбылыз кæрæдзийæн ызнаг ысты. Бæллæхтæ мыггаггай ысты. Фыдбылыз мæцъис у — къæдзæхтæ фæлдахы. Фыдбылыз йæхи сыкъаджын хоны. Фоыдбылызы нæмыг дардмæ хауы. Фыдбоны маргъ фыдбон тæхы. Фыдбоны цъиу фыдбон уасы. Фыдбоны халон нæм æрбауасыд. Ф-ыдбоны халæттау уасынц. Фыдбоны халæттæ мыл сагъуыдысты. Фыдбылызы мигъ ыл ныббадти. Мæгуыры дзæкъулау ме ’ккойæ нал хизы. Фыдбылыз рудзынгæй æрбахизы, фæлæ фæстæмæ дуарыл дæр нал фæкомы. Арв мæ ныццавта! Арв æй цыма ныццавта, уыйау фæци. Рахизмæ сын ницуал кæны. Цард >ыл нæ хæцы. Уымæй дæр ма нæ уый хъуыди! Нæ кæрц ма дысхъуаг уыд! Æз уæлдайæн райгуырдтæн. Адæймагæн йæ фыдбылыз йемæ райгуыры. Адæймагæн йæ фыдбылыз йемæ цæуы. Амæн йæ фыдбылыз йемæ хæдзæй цæуы. Фыдбылыз хи хæдзæй ласы. Сæфты къахыл н.ыллæууыд. Иуæй-иу хатт хуыцау дæр хæйрæджы коммæ бакæсы. Хуыцау ыл йæ бæллæх сæвæрдта. Ай-циу, ай-циу кæны. Уый йæ цард йæ къахæй ассон-ассон кæны. Йæ цард йæ къахы фындзæй аппæрста. Йæ зæххон амонд йæ къахы фындзæй аппæрста. Д’ амонд басудзæд! Æнамонд æфсир ысхъæлæй лæууы. Мæнæн м’ амонд фынæй у. Дæ мад дæ фæсхæрд ныййардта. Æнамонд адæймагæн куадзæны йæ гуыбын фæриссы. Куы кард нæ вæййы, куы — фыд. Чидæр дыууæ хæриæгæй æнæхай куыд фæци, уыйау, Д’ амонд нæм хæрæггæс бацыд. Амæн й’ амонд мæлдзыджы тохсийы йас. Æнамонд лæг теуайыл куы бада, уæддæр ын йæ къæхтæм куитæ лæбурынц. Æрсдон хæрдмæ уайы. Æнамонд лæджы дон хæрдмæ ласы. Фыдбылызы дур хæрдмæ зилы. Фыдбылызы дур хæрдмæ тулоы. Æнамонд лæгыл дур хæрдмæ тулы. Æнамонд лæджы дур хæрдмæ суры. Амонд мæм нæй, фæлæ мæм фыдбылыз дæр нæй? Фадбылызæн бирæ нæ хъæуы. Фыдбылызæн цы нæ ис! Фыдбылыз кæцæй февзæрдзæн, уый чи зоны! Фыдбылыз — хъуынджын уæрццау. Фыдбылызæн судзииы бырынкъ дæр — æгъгъæд. Авджы састы фыдбылыз вæййы. Ие ’намонды къæхтæ йæ ахастой. Мæ фыдбылызы къæхтæ мæ ахастой. Къахдзæфæй къахдзæфмæ дæр ис фыдбылыз ыссарæн Фыдбылыз къæхты бынæй дæр фæзыны. Фыдбылыз къахы бынæй февзæры. Фыдбылыз къахы бынæй цæуы. Фыдбылыз къахы бынæй уайы. Фъщбылыз лæгæн йæ фæсхъус бады. Фыдбылыз къæбутыл бады. Дур тылд æмæ дыл сæмбæлд. Барæввæндæй фыдбылыз макуы ссар. Фыдбылыз чи агуры, уый йæ ссары. ФЫДБЫЛЫЗ ÆМÆ СУГДЗАУИу лæг хъæдмæ суг ласынмæ ацыд. Схызт иу ыстыр бæласы цонгмæ. Сбадти йæ уæлæ ’мæ йæ фæрæтæй лыг кæны йæ рæбыныл. Ныр æм фъщбылыз дæр кæсы ’мæ афтæ зæгъы: «Ныр ацы лæг уырдыгæй куы рахауа ’мæ йæхи куы н.ыццæва, уæд та адæмæн хъаст кæндзæн, фыдбылыз мæм фемхиц и, зæгъгæ». Хæснаггæнæг й’ амонд æвзары. Цардмæ цæугæйæ тъыфылы смидæг. Цардæнхъæл цады бахаудта. Фæздæгæй лидзæг арты бахауд. Цард агургæйæ сыгъды стæлфыд. «Сыгъд, кæдæм цæуыс?» — «Арыдмæ.» ’; Цард агургæйæ цæхæры басыгъд. Чидæр тæдзынæгæй цыхцырæгмæ лыгъди. Æрсытæй алыгъд, бирæгътæм бафтыд. Рæдыдæй — рæдыды хъæлæсмæ. Фыдбылыз фыдбылыз къахы. Фыдбылыз фыдбылызы къæдзилыл баст у. Фыдбылыз фыдбыл-ызæн — фæндагдæттæг. Маст масты фæдыл, фыдбылыз фыдбылызы фæдыл. Иу бæллæх — иннæйы фæстæ. Сынчъы уæлæ — бызычъи. Сынчъы уæлæ — къуыдилы. Хæлмаджы уæлæ — цъутхал. Фыдбылызгæнæг фыдбылызæй нæ тæрсы. Уыцы адæймагмæ хæстæг цæуын нæ хъæуы: уый фыдбылызæй йе ’мыдзаг у. Фыдбылыз хæйрæджы хай у. Фыдбылыз фады хинау. Нартæн Сырдон фыдбылызæн райгуырд. Нартæн Сырдон фыдбылызæн уыд. Нырты фыдбылыз — гæды Сырдон. Фыдбылызæй дæхи хъахъхъæ. Йæхи чи хъахъхъæны, уый хуыцау дæр хъахъхъæны. Адзалæй лидзгæ нæу, фæлæ фыдбылызæй у лидзгæ. Фыдбылыз цалынмæ не ’рцыди, уæдмæ дзы тæрс. Фыдбылыз дзæкъулы хæссинаг у. Фыдбылызы къæбæр ничи хæры. Искуы бæндæн куы ссарай, уæд æй калм хон æмæ æнæфыдбылыз уай. Цыргъагæй нæ хъазтæуы. Куырд кодта ’мæ — йæхицæн марæн кард. Æвирхъау уыд æмæ йыл æвирхъау æмбисонд æрцыд. Сар æмæ кæнды фыд! Ай дын замаиа ’мæ кæнды фыд! Додойаг æмæ сайраг фæци йæ сæр. Хосгæнæг ын хос нал ыскæндзæн. Æвирхъау уыд æмæ æвирхъау мард акодта. Цы уинаг уыд, уый баци. Цы’рцæуа, уымæн хос нал и. Махæн ацы фыдбылыз чи сарæзта, уый мæрдты дæлдæр ныххауæд! Фыдбылыз куы ’рцæуа, уæд дзы мауал тæрс. Фыдбылызæи йе ’рцæуынæй тæрс, фæлæ куы ’рцæуа, уæд хъæбæр лæуу; Фыдбылызæй дæхи хъахъхъæн, фæлæ куы ’рцæуа, уæд — дæ хъару ’мæ дæхæдæг. Рын лæгæн амонд дæр дæтты, сафгæ дæр æй кæны. Иу хатт нын рæстæг куы ’рцыди, уæд нæм рын фæзынди. Марæгæн тæрхон ис, фæлæ фыдбылызæн тæрхон нæй. Хуыцау, фыдбылызæй нæ бахиз! Фæлтæрæй фæлтæрмæ куы фарн хæссы, куы — фыдбылыз. Чи й’ амондæн цæры, чи — йе ’намондæн. Дунейыл алчидæр йæхи фарн æмæ амондæй цæры. Кæуыл цы бон æркæны, уыцы бонæй ф’ архайоы. Адæймаг цæмæй тæрса, уый й-ыл æрцæуы. Калм битъынайæ тарст æмæ йæ хуыичъы был æрзад. Калм битъынайæ тарст æмæ йæ дуармæ ’рзад. Хæрæг битъынайæ тарст æмæ йæ уæлкъæсæр æрзади. Хæрæг къуыдилыйæ тарст æмæ йæ былыл æрзад. Хæрæг къуыдилыйæ тарст æмæ йæ фындзы хъæлыл æрзад. Æрцæуинаг цы уа, уымæн æнæрцæугæ нæй. Сырд фæрæты коммæ ’рцыд. Абон дæ рад у, райсом — мæ рад. Цы ’рцæуы ’мæ цы нæ ’рцæуы! Цы ’рцæудзæн, уый хуыцауы йедтæмæ ничи зоны. Хъуыддæгтæ иууылдæр хуыцауæй аразгæ сты. Хъуыддæгтæ аразæг иууылдæр хуыцау у. Кæнæ чызг уыдзæн, кæнæ — лæппу. Кæнæ уардзæн, кæнæ — нæ: æз хуыцауы ’васт ныхас нæ зæгъын. Хуыцауы ’васт ницы ис. Æнæ хуыцау цæрæн нæй. Нæ цард хуыцауы къухы ис. Хуыцауы бар нæхи бакодтам. Мæн мæ хуыцауы хай нæ сафы. Дæ ныхыфыст хорз куы фæуа, уæд дын тас ницæмæй у. Уд цæринаг к’ уа, уæд æм бирæгъ дæр не ’вналы. Хуыцау мæ нæ уыны, хуыздæр истæмæн мæ ку’ агурид, уæд? Цы уа, уый хорз у. Кæд хуыцауы фæнда, уæд. Хуыцауы цы фæнда, уый уыдзæн. Хуыцау лæгæн цы саккаг кæна, уый хорз у. Иунæг хуыцауы дзырдыл дыууæ зæгъæн нæй. Хуыцау цы кæны, уый — хуыздæрмæ. Хуыцау цы радта, уый хорз у. Хуыцауы лæварæй бузныг уæвын хъæуы. Хуыцауæн йæ хорзæй куыд бузныг ыстæм, йæ фыдæй дæр ын афтæ бузныг хъæуы. Адæймагæн йæ хал цы схауа, уымæй хъуамæ разы уа. Ирон æмбисæндтæИрон æмбисæндтæ. Æрæмбырд сæ кодта ’мæ чиныг сарæзта Гуытъиаты Хъ. Орджоникидзе, «Ир», 1976. НЫФСХАСТ. ÆНÆНЫФС. ТÆППУДДзыллæйы тых лæджыхъæдæй цæуы. Лæджыхъæд зæххы ис, фæлæ йæ сисын зонын хъæуы. Æнæ лæджыхъæд мæрдтæм цæуыны фæтк нæй. Иу хъару кæмæдæриддæр вæййы. Лæгдзинад дзыхы ныхæстæй нæу. Хъуыддагæн лæг хъæуы. Лæг хъуамæ лæгдзинадæй лæг уа, æндæра рихитæ гæдыйыл дæр ис. Лæджы цы бафæнда, уый сæххæст кæндзæн. Гæнæн цæмæн нæй, зæххыл ахæм хъуыддаг нæй. Уый ахæм гуырд нæу, æмæ йæ хъуыддаг æрдæгыл чи ныууадза. Фæндагыл де ’ргом чердæм радтай, уыцырдæм фæхæццæ уыдзынæ. Бахъуаджы сахат дæ удыл ма сауæрд. Йæ уд ысуæлдай кодта. Фадат ран-иу дæ хъару равдис. Дæ лæджыхъæд æмæ дæхæдæг! Дæ хъару ’мæ дæхæдæг! Дæ хъаруйæ дæ ныфс фылдæр уæд! Нæртон туг зилы йæ тугдадзинты. Лæгæй — хæдæхсар, йæ худ — пæлæхсар. Худтæ чи хæссы, уыдон сегас лæгтæ не сты. Лæджы худ куы хæссай, уæд дзы ’фсарм ис. Куыдзы дзагъыр — бæхы йаргъ, бæхы дзагъыр—лæджы йаргъ, лæджы дзагъыр — бæсты йаргъ. Дзæбидыры каст кæны. Арт лæджы рихийыл судзы. Комы хæс йæхимæ райста. Йæ риуы ’мбæрц цæуы. Йæ риуы ’мбæрц лæгæрды. Мæйдар æхсæв боны цыд кæны. Дæу д’ амонд не ’рхаста ардæм, фæлæ дæ лæджыхъæд. Уыдонæй уари стæг куынæ хæссы. Халон сæ стæгдар н’ ахæсдзæн. Уымæй халон ыстæг куынæ фæхæсдзæн. Сосланæй æхсарджындæр æмæ хъаруджындæр нæ уыди Нартæм нæ, фæлæ Чынтæм дæр. Арв дзы нæрын нæ уæнды. Йæ сæрты цъиу атæхоын нæ уæндыд, йæ бынты — мæлдзыт абырын. Йæ тасæй ам халон-хауæг, цъиу-тæхæг куынæ ис! Нæ лæугæ хох, нæ цæугæ мæсыг. Мæ ныфсмæ мын ныфс æфтыдта, мæ тыхмæ—тых. М’ арвы цыппар къабазы дæуыл æнцайынц. М’ арвы къабæзтæ дæуыл æнцайынц. Арв куыд нæры, афтæ нæ цæвы. Зынг зæгъынæй ком нæ судзы. Дунейы сæфт не ’рцыд, миййаг! Мах уый куьгд ыссардзыстæм, Абæ дæр йæ цæххы пут афтæ куы ссарид! Æз уын куынæ уаин, уæд уæ рувас йæ къудийыл аласид æмæ уæ хохæй фæкалид. Симды куы бацæуай, уæд дзы симын хъæуы. Мæ сæры уæле цы и, уый мын адав! Сыгъд арыдæй нæ тæрсы. Донласт хуылыдзæй нæ тæрсы. Цы абада, уый абадæд! Рæдыды комы — æхсырфæмбал. Рæдыды комы — æхсæмбал. Цы фæдæн, уый фæдæн! Сæфт — дыууæ сæфты! Уæддæр сæфт æмæ сæфт! Уарæд æмæ уарæд: уый — æддейы, мах — мидæгæй. Цы уа, уый уæд — дæлæ-уæлæ мауал кæн! Лæгæн дæлæ-уæлæ кæнын не ’мбæлы. Дæлæ-уæлæ чи кæны, уый йæхицæй хынджылæг кæны. Хæрæг ихы сæрыл баззад — нал размæ уæнды, нал фæстæмæ. Хæрæг ихыл куыд ныллæууа, уый лæуд ныккодта. Хæрæг ихы сæрыл куы баззайа, уый зад бакодта. Нæ — размæ, нæ — фæстæмæ. Оцани бæхæй уæлдай нæу. Саджилзæрдæ лæгæн бирæ не ’нтысы. Æгæр рахъуыды-бахъуыды тæсзæрдæйы нысан у. Дæ мадимæ хъæбысæй ма рахæц, фæлæ иугæр рахæцыдтæ, зæгъгæ, уæд ма фæбынæй у. Бæх чи тæры, уый йе ’мбалы нæ фæрсы. Уый бирæ ракæ-бакæ нæ кæны. Дæлæ кæнай, уæлæ кæнай, уæддæр дын ацы хæрды æнæ суайгæ нæй. Дæлæ кæнай, уæлæ кæнай — ирвæзæн дзы нал и. Уæларвмæ цæуай — æмæ дæ дæ фæстаг къахæй ахсдзынæн, дæлдзæхмæ цæуай — æмæ дæ дæ коцорайæ ахсдзынæн. «Куыд уыдзынæи, цы уыдзынæн?» фжндагыл баззад. «Цы фæдæн, уый фæдæн» йæ бынатмæ фæхæццæ. Цух-мухты цуанон рæстмæ кæны. Цух-мух арæхдæр фæндараст кæны. Ирон зæрдæ ныфсхаст у. Ирон лæгæн сæфæн нæй. Емынæйæн йауыры зæгъдзæн. Лæджы хъæрæй бирæгъ лидзы. Гъæйтт æмæ уыйтт! Йæ хъæлæсы сæ ахаста. Уарийы ахст æмæ сыл цæргæсы хъæр фæкодта. Чи куыдз, чи хæрæг! «Чи куыдз, чи хæрæг! Мæ зæхмæ мын йæ ныфс чи ’рбахаста?» — «Куыдз дæр дæхæдæг æмæ хæрæг дæр!» Гъæ, куыдзæй цы куыдз райгуырди! Куыд мæм уæндыс, зæронд къæссахæссæн? Æтт, мæ хæсгæ мæрдтæ, гъе! Уый уымæ нымады дæр нæу. Æрдумæ дæр æй нæ дары. Хъуыды дæр дæ нæ кæнын: дæ фыдæх мæ уæд! Нæ тæрсын: ницы хъом мын дæ! Дæ фыдæх мæ уæд: дæ бæхджынтæ — дæлейы, дæ фистæджытæ — уæлейы! Дæлейы — дæ бæхджынтæ, уæлейы—дæ фистæджытæ! Дæлих — уæ гуыр-гуыр, уæлих — уæ сыф-сыф. Мæгуыр — дæ бон, мæгуыр — де ’хсæв! Ахсæв — де ’хсæв, сом мæ бон дæр фендзынæ! Ныронг дæ бон уыд, абон та мæ бон у! Фæлæуу, æз уæ мæсыджы цъуппæй акæсдзынæн! Ды мæм хъул куы ’рбауилай, уæд дæм æз та тохси бауилдзынæн. Де ’рцыд куыд уа, дæ фæцыд афтæ нæ уыдзæн. Сар мын дæ сæр кæны! Къобы фæз — дугъæттæн æвзарæн. Уый Къобы хæрды фендзыстæм! Лæг цы у, уый сын фенын кодта. Лæгмæ дæ ныфс макуы бахæсс. Уымæн дæр йæ нымæт хъуынтæй конд у. «Мах ларсаг ыстæм, ларсаг!» — «Мах та ларсаджы ласаг ыстæм, ласаг!» (Йеналды ’мæ Хъуыдайнаты зарæгæй). Чи дæ тæрса, уымæй дæхæдæг дæр тæрс. Ныфс кæмæ уа, уый йæ науы хай тæрын бафæраздзæн цыфæнды зынвадаты дæр. Мæгуыр — æнæныфс, æнæхъару, æндæра ныфс æмæ хъару кæй уа, уый цæй мæгуыр у! Хохыл сæрыстыр макуы ’су, денджызы дæ ныфс макуы фесаф. Фæдæгъды хъæр тæппудæн — арвы дæнг. Йæ зæрдæ ныссæххæтт ласта. Йæ удæй йæ мидæг ницыуал аззад. Йæ удæй йæ хуылфы ницыуал аззад. Йæ уд ысуæлæнгай. Йæ уд йæ къæхты бынæй ауад. Хуызы цъыртт дзы нал аззад, хуызы ’ртау, кæй загъдæуы. Кæрдæйнаджы хуызæн аци. Ныффæлурс — туджы цъыртт дзы нал аззад. Мæ сæрыхъуынтæ арц ысбадтысты. Фыртæссæй йыл ихæн-риз бахæцыд. Арвæй йæм хъугдзармы йас нал зыны. Чъырттым авд æвзаджы зыдта, фæлæ йæ уари куы ’рсырдта, уæд дзы йæхи ’взаг дæр байрох. Фыртæссæй йæ зæрдæ бахъарм. Уæлладжыры комы топпы хъæр куы фæцæуы, уæд дзы Цогойтæй иу амæлы. Уаридзавд кæрчыты ’лхъывд ныккодтой сæхи зæхмæ. Уаридзавд кæрчытау фесты иууылдæр. Йæ гæрзтæ ’рывæрдта. Йæ къамтæ ’рывæрдта. Мæ зæнгты зыр-зыр ныр дæр нæма ссыд. Мæ уд мæ мидæг нæма ’рцыд. Пыхс йæ сæрыл ахаста. Арвы талынгты дзы лидзы. Тæрсаг лæг доны ’ртахæй дæр лидзы. Хъуджы лыгъд кæны мæ разæй. Мысты хуынкъ æртæ чъирийæ агуры. Мысты хуынкъ туманæй агуры. Уæрццау къутæры ма бамбæхс. Тарст сæгъы каст кæны. Йæ зæрдæ йе ’муд æрцыд. Дæ уд ма æгас кæй баззад! Æгас ма кæй баззадтæ! Æвзæр йæ удæн тæрсы. Хæппæй дæр тæрсгæ кæны. Уый й’ аууонæй дæр тæрсгæ кæны. Сæ доны бын нал хъæр кæны. Хурбон хурæй тарстысты, æхсæв — талынгæй. Хурбон хурæй тарстысты, къæвдабон—уарынæй, асæстбон — мигъæй, æхсæв — талынгæй. Лæгдоны лæг нал и. (Лæгдон — цуаны уæвгæйæ-иу цуанæттæ сырд кæм бакой кодтой æмæ-иу æхсæвиуат кæм æркодтой, ахæм бынат. Ацы ныхас сæрæмбæрзтæй дæр фæзæгъынц). Тæппуд лæг æмæ тæрхъусæй уæлдай нæй. Тæрхъус йæхицæн маст кодта: «Циу ай мæ цард? Куынæуал фæразын — маргъæй тæрс, сырдæй тæрс, лæгæй тæрс. Сыфтæры сыбар-сыбурæй дæр мæ уд ысцæйхауы. Мæ бон нал у. » Арасти йæхи доны ’ппарынмæ ’мæ донбылмæ куы бахæццæ, уæд дзы хæфсытæ фæтарстысты ’мæ донмæ сæхи бакалдтой. Тæрхъус уый куы федта, уæд æрсагъæс кодта: «Агъæц, а! Цæмæй сафын мæхи? Зæххыл ма мæнæй æнæбондæртæ бирæ куы ис!» Æмæ фæстæмæ раздæхти. Тæрсаг куыдзæн йæ къуди йæ быны вæййы. САГ ÆМÆ ЙÆ ЛÆППЫНСаджы лæппын дзуры йæ мадмæ: «Диссаг мæм кæсы, нана, ды куыдзæй бирæ стырдæр æмæ цæрдæгдæр дæ, стæй ма дыл ыстыр сыкъатæ дæр ис дæхи бахъахъхъæнынæн, афтæмæи уæддæр æгæр тæрсыс куйтæй». Саг бахудти ’мæ загъта йæ рæуæдæн: «Æцæг зæгъыс, мæ хур, æцæг, фæлæ мæм иу æнамонддзинад ис. Æвæдза, куйты хъæр фехъуыстон, афтæ мæ цæстытæ атартæ вæййынц, æмæ æмбаргæ дæр ницыуал бакæнын, афтæмæй мæ къæхтæ сæхæдæг ызгъорынмæ фæвæййынц». Тæсзæрдæйæн сæдæ цæсты ис, æмæ сæ иуæй дæр раст нæ уыны. Къамбец зæххæн йæ быны ныххауынæй куы тæрсид, уæд æй топпы нæмыг нæ баййафид. Арсæй куы тæрсай, уæд хъæдмæ ма цу. Фæлдысты фæу, тæрсгæ ма кæн! Тæссаг хъуыддаг фæсмойнаг у. ДОМБАЙ ÆМÆ РУВАСРувас никуы федта домбайы æмæ йыл фыццаг хатт куы сæмбæлд, уæд дзы фыртæссæй, цы фæцадаид, уымæн ницыуал зыдта. Дыккаг хатт ыл куы сæмбæлд, уæд дзы афтæ тынг нал тарст. Æртыккаг хатт ыл куы сæмбæлд, уæд та дзы тæрсгæ нæ, фæлæ ма йемæ ныхæстæ дæр кодта. Хæфсытæ хъæдын лæгæй фыццаг фæтæрсынц, уыйфæстæ йæ уæлæ сбырынц. Зын дæ баууæндын, æндæра истытæ саразис! Æнæкуыдз хъæу ыссардта ’мæ æнæлæдзæгæй рахæтбахæт кæны. Хæдмæл хъуджы стигъджытæй фылдæр цы вæййы! Мард хъуджы стигъджытæ бирæ ис. Цъиуы мардмæ ’хсаргард ысласта. Лæгæй бацыд æмæ усæй раздæхт. Лæджы хуызæнæй ацыдтæ, сылы хуызæнæй раздæхтæ. Галæй ацыд æмæ хъугæй æрцыд. Лæг тасы куы бахауы, уæд æхсарджындæр кæны. Тæрхъусы тас куы бацæуы, лидзын уæд байдайы. Куыдзæн йæ быны дон куы бацæуы, ленк кæнын уæд базоны.  Добрый день! Собираю с целью сохранения — священные тексты. Считаю что эта информация должна быть общедоступна. Очень рад Вас видеть на своем портале. |
